Volume 3 1972
WANDA SIKORA LESZEK STOCH
MINERAL FORMING PROCESSES IN WEATHERING CRUSTS OF ACID MAGMATIC AND METAMORPHIC ROCKS OF LOWER SILESIA
Tertiary weathering crusts developed on acid crystalline rocks of Lower Silesia display zone structure. Following zones can be distinguished : slightly altered primary rock, kaolinite-mica and kaolinite ones. These zones are the product, of mineral forming processes of incongruent dissolution and transformation of structure proceeding according to the scheme: feldspar => kaolinite; feldspar=> dioctahedral mica=>kaolinite: biotite=>kaolinite : biotite dioctahedral mica=>kaolinite; muscovite=>kaolinite. On the basis of mineral parageneses in individual zones it was possible to reconstruct the course of changes of physico-chemical conditions with increasing depth of weathering profile. Recent weathering leads to the formation of weathered zones essentially montmorillnite-mica character with subordinate kaolinite content.
WANDA SIKORA LESZEK STOCH
PROCESY MINERAŁOTWÓRCZE W POKRYWACH ZWIETRZELINOWYCH NA KWAŚNYCH SKAŁACH MAGMOWYCH I METAMORFICZNYCH DOLNEGO ŚLĄSKA
Przedstawiono wyniki badań mineralogicznych trzeciorzędowych pokryw zwietrzelinowych uformowanych na gruboziarnistym granicie biotytowym typu Borowa (Roztoka), na biotytowych lub dwumikowych granitach strzegomskich (Żarów, Bolesławice), zwietrzeliny granitu rumburskiego odsłoniętej w kopalni węgla brunatnego Turów oraz zwietrzeliny biotytowego gnejsu strzelinskiego (Wyszonowice). Mają one charakter kaolinitowy. Stwierdzono prawidłowości w wykształceniu i rozmieszczeniu głównych składników mineralnych w tych pokrywach, wyrażające się 1)zróżnicowaniem wielkości ziarna i rozdziałem pomiędzy określone klasy ziarnowe, (frakcje) głównych składników mineralnych zwietrzeliny co jest uzależnione od mechanizmu powstawania i przeobrażania tych minerałów ; 2) zmiennością pionową w rozmieszczeniu minerałów w profilu wietrzeniowym (strefowość) powodowaną zmieniającymi się z głębokością warunkami fizykochemicznymi.W badanych pokrywach wydzielono następujące stref, różniące sięcharakterem mineralogicznym: słabo zmienionej skały pierwotnej, kaolinitowo-mikową i kaolinitową. Na podstawie paragenez mineralnych typowych dla poszczególnych stref, określono jak zmieniają się z głębokością warunki fizykochemiczne w profilu wietrzeniowym. Wymienione strefy oraz rozkład w zawartości żelaza w profilu wietrzeniowym wskazują że badane pokrywy wietrzeniowe formowały się w klimacie gorącym i wilgotnym, z dłuższymi okresami suchymi na obszarach o dość wysokim poziomie wód gruntowych i niezbyt intensywnym drenowaniu opadów atmosferycznych.Głównymi procesami minerałotwórczymi w pokrywach zwietrzelinowych były:inkongruentne rozpuszczanie minerałów skałotwórczych i przeobrażenia struktur warstwowych. W wyniku pierwszego procesu tworzył się kaolinit i serycyt ze skaleni, procesem przeobrażenia było przejście biotytu i muskowitu w kaolinit a niekiedy biotytu w mikę dioktaedryczną typu muskowitu. W zależności od warunków fizykochemicznych regulowanych ogólnie klimatem i topografią terenu a lokalnie oddaleniem od skały niezmienionej, przeważa tworzenie się w czasie wietrzenia kaolinitu, lub krzemianów trójwarstwowych. Dlatego też wietrzenie trzeciorzędowe doprowadziło do utworzenia kaolinitowych pokryw zwietrzelinowych, natomiast wietrzenie współczesne, wskutek odmiennego klimatu, prowadzi do powstania utworów glebowych o charakterze montmorillonitowo-illitowym.