Volume 17 No1 1986
TADEUSZ WIESER, WITOLD ŻABIŃSKI
COPPER ARSENATE AND SULPHATE MINERALS FROM MIEDZIANKA NEAR KIELCE (POLAND)
Apart from well known and common malachite and azurite, the list of secondary minerals in the Miedzianka copper deposit (Holy Cross Mts.) includes fairly common zincian olivenite, tyrolite, brochantite and antlerite, first described by the present authors. The occurrence of staszicite, reported from this locality by Morozewicz (1919) as a new mineral, remains controversial (conichalcite according to Strunz 1939) or zincian olivenite after Guillemin (1956) and Dunin-Barkovskaya (1962). It was not confirmed by the present investigation. Zincian olivenite occurs in two varieties, less and more zinc-rich (so-called leucochalcite), easily discernible by optical and other methods. IR spectrum of Zn-olivenite is typical of the member of olivenite-adamite series with about 40% of adamite molecule. Tyrolite in spectacular specimens shows different stages of dehydration reflected, for instance, in the reduction of refractive indices and the enlargement of d-spacings. IR investigations of tyrolite confirmed the ordering of the structure after heating to 600° C. Both minerals arc connected with Zn-bearing tennantite (miedziankite of Morozewicz, 1923) as the source copper mineral. Antlerite, less common than brochantite, precipitated from more acidic solutions as the last in the succession of copper minerals derived from primary b -chalcocite. Brochantite, as well as antlerite, yields identical decomposition products in heating experiments, though at slightly different temperatures as might be deduced from DTA analyses.
TADEUSZ WIESER, WITOLD ŻABIŃSKI
ARSENIANY I SIARCZANY MIEDZI Z MIEDZIANKI KOŁO KIELC (POLSKA)
Lista minerałów wtórnych ze złoża miedzi w Miedziance koło Kielc obejmuje, prócz pospolitych i dobrze znanych węglanów malachitu i azurytu, także arseniany : Zn-oliwenit i tyrolit oraz siarczany- brochantyt i antleryt. Problem staszicytu, opisanego z tego złoża przez Morozewicza (1919) jako nowy minerał arsenianowy, pozostaje nadal kontrowersyjny: według Strunza (1939) jest to konichalcyt, zaś Guillemin (1956) i Dunin-Barkowskaja (1962) uważają go za Zn-oliwenit. Zn-oliwenit występuje w Miedziance w dwóch odmianach, różniących się zawartością cynku (odmiana uboższa w cynk nazywana bywa leukochalcytem). Są one łatwe do rozpoznania m.in. metodami optycznymi. Widmo absorpcyjne w podczerwieni zarejestrowane dla Zn-oliwenitu jest typowe dla ogniwa szeregu izomorficznego oliwenit-adamin zawierającego około 40% członu adaminowego. Tyrolit, odznaczający się często efektownym koncentryczno-promienistym wykształceniem, wykazuje różny stopień dehydratacji. Przejawia się to w pewnej zmienności współczynników załamania światła oraz odległości płaszczyzn sieciowych mierzonych na różnych jego okazach. Widmo absorpcyjne zarejestrowane po wygrzaniu próbki tyrolitu przez 2 godz. w 600° C wskazuje na porządkowanie się struktury minerału po utracie większej części wody. Obydwa minerały arsenianowe związane są z występowaniem w złożu Zn-tennantytu (miedziankitu według Morozewicza 1923), który był minerałem pierwotnym. Antleryt, mniej pospolity w złożu od brochantytu, wytrącał się z bardziej kwaśnych roztworów jako ostatni w sukcesji wtórnych minerałów miedzi, pochodzących z utlenienia b -chalkozynu. Produkty rozkładu termicznego brochantytu i antlerytu są identyczne (dolerofanit, tenoryt) i, jak można wnioskować na podstawie krzywych DTA, ich temperatury powstawania różnią się tylko nieznacznie między sobą.